I - Đặt vấn đề

Kể từ khi con người phát minh ra chữ viết thì văn hóa đọc đã hình thành. Theo dòng chảy lịch sử, văn hóa đọc chính là nền tảng để lưu trữ kiến thức, trí tuệ tinh hoa của nhân loại, là di sản thế hệ trước để lại cho thế hệ sau. Ở Việt Nam chúng ta, những thư tịch cổ viết bằng chữ Hán Nôm của cha ông đến hiện tại vẫn vẹn nguyên giá trị. Ngay từ khi thành lập, Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) đã luôn quan tâm đến văn hóa đọc, coi đó là một kênh chính để truyền bá, phổ biến kiến thức, hình thành nhân cách tốt đẹp của con người Việt Nam mới.

Người ta thường nói văn hóa đọc tác động đến việc hình thành vốn tri thức, kỹ năng sống và phát triển nhân cách con người. Chúng ta hiểu vấn đề này như thế nào và vì sao người ta nói như vậy?

Trước hết, văn hóa đọc tác động đến việc hình thành vốn tri thức. Văn hóa đọc là tiếp thu kiến thức từ sách vở, thư tịch, tiếp thu những tinh hoa tri thức của nhân loại từ hàng ngàn năm nay. Chính vì vậy, đọc sách hay nói cách khác là hình thành văn hóa đọc trong mỗi bạn đọc chính là tiếp thu nguồn tri thức vô tận của nhân loại. Từ những cuốn sách giáo khoa đến những những cuốn Almanach, hay các bộ đại từ điển hoặc ngay cả những sách báo phổ thông nhất đều chứa trong đó những tri thức mà người viết, tác giả muốn gửi gắm đến bạn đọc. Chính vì vậy, đọc thêm một cuốn sách có nghĩa là chúng ta đã tiếp nhận, được thấy một phần tri thức. Mỗi một bạn đọc nếu hình thành được văn hóa đọc thì có nghĩa là đã đang ngày ngày được củng cố vốn tri thức của mình. Một xã hội hình thành nét văn hóa đọc sẽ là một xã hội học tập không ngừng nghỉ và chính là một xã hội văn minh.

Thứ hai, văn hóa đọc tác động đến việc hình thành kỹ năng sống. Kỹ năng sống bao gồm cả kỹ năng cứng và kỹ năng mềm, đều là những kinh nghiệm để xử lý các tình huống trong cuộc sống. Mỗi một cá nhân đều có những trải nghiệm sống khác nhau và mỗi con người đều có một kỹ năng sống khác nhau kể cả cứng và mềm. Nhưng những kỹ năng sống ấy hầu như đều đã được thể hiện trong những văn bản, thư tịch, sách, báo, đó chính là kinh nghiệm sống của người đi trước truyền lại cho người đi sau, của cá nhân này chia sẻ cho cá nhân khác. Mỗi một người chúng ta đều không thể có tất cả các kỹ năng sống cứng và mềm nhưng chúng ta có thể tiếp nhận nó bằng cách đọc và tích lũy kỹ năng sống cho chính mình thông qua văn hóa đọc.

Thứ ba, văn hóa đọc tác động đến việc hình thành nhân cách con người. Chúng ta đều thấy rằng, trừ một số rất ít sách báo độc hại, còn lại hầu hết các loại sách, báo đều hướng con người đến giá trị chân, thiện, mỹ. Con người nói chung bắt đầu hình thành nhân cách từ môi trường gia đình khi còn bé, từ những con chữ đầu tiên được học trong sách giáo khoa và sau đó là những cuốn sách, tờ báo mà mình đã đọc. Và vì thế, những giá trị chân, thiện, mỹ trong sách, báo sẽ giúp người đọc hình thành và phát triển nhân cách theo hướng tốt đẹp hơn, giúp người đọc biết tránh xa những điều xấu, làm những điều tốt đẹp hơn, biết sống nghĩa tình với đồng loại, biết yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, khiến cho mỗi người đọc ngày một mài giũa bản thân mình để trở nên một con người tốt hơn, có một nhân cách hoàn thiện hơn, tiến gần đến chân, thiện, mỹ hơn.

Quân đội nhân dân Việt Nam là lực lượng vũ trang cách mạng do Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện. Để các chiến sĩ có thể cầm chắc tay súng, có trí tuệ, có niềm tin bảo vệ vững chắc độc lập của Tổ Quốc, Đảng ta, quân đội ta luôn quan tâm đến công tác thư viện và hoạt động đọc sách báo, coi thư viện là một thiết chế văn hóa, một bộ phận hợp thành của công tác tư tưởng văn hóa nhằm thực hiện công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội.

Ảnh minh họa: thuvienquandoi.vn

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của thư viện trong quân đội: “Thư viện là một công cụ cực kỳ quan trọng để truyền bá tư tưởng, đường lối cũng như khoa học quân sự trong đông đảo cán bộ và chiến sĩ của quân đội ta.”

Hơn nửa thế kỷ xây dựng chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, quân đội ta đã lập nên nhiều chiến công hiển hách, đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội. Ngày nay, chúng ta đang thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Trong những chiến công oanh liệt đó có sự đóng góp quan trọng của công tác đảng, công tác chính trị nói chung và hoạt động thư viện sách báo nói riêng.

Để phục vụ nhu cầu đọc của cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong Quân đội nhân dân Việt Nam, một hệ thống thư viện đã được hình thành, đứng đầu là Thư viện Quân đội. Hệ thống thư viện trong quân đội là một bộ phận hợp thành mạng lưới thư viện công cộng của nhà nước CHXHCN Việt Nam.

Hệ thống thư viện trong quân đội được tổ chức theo đơn vị hành chính của quân đội từ Trung ương đến các đơn vị cơ sở trong toàn quân. Các thư viện đơn vị đều có chung nhiệm vụ phục vụ nghiên cứu, học tập và giải trí cho mọi đối tượng trong đơn vị.

Để có thể xây dựng và phát triển phong trào đọc sách, báo trong quân đội ngoài việc thực hiện các hướng dẫn về hình thức, nội dung và phương pháp hoạt động trong các dịp kỷ niệm ngày sách Việt Nam 21/4 của Thư viện Quân đội, các thư viện đơn vị cũng cần có sự nghiên cứu, tìm tòi, đổi mới các hình thức hoạt động sách báo sinh động, thiết thực, phù hợp với đặc điểm tình hình thực tế của các cơ quan, đơn vị  đáp ứng được yêu cầu học tập, nghiên cứu và giải trí của bộ đội.

II- Một số kinh nghiệm xây dựng phong trào đọc, tác động tới việc hình thành vốn tri thức, kỹ năng sống và phát triển nhân cách con người trong môi trường quân đội

Xây dựng và phát triển phong trào đọc sách trong môi trường quân đội góp phần duy trì và phát triển văn hóa đọc. Hiểu theo nghĩa rộng, “văn hóa đọc” là cách ứng xử với giá trị và chuẩn mực trong việc đọc của các chủ thể trong xã hội. Theo nghĩa hẹp, “văn hóa đọc”, đó là là cách ứng xử của mỗi cá nhân, hình thành nên thói quen đọc, sở thích đọc, kỹ năng đọc. Theo đó, có thể hiểu “văn hóa đọc” của cán bộ, học viên, chiến sĩ trong quân đội là cách ứng xử, giá trị và chuẩn mực đọc của họ nhằm lĩnh hội những tri thức, kinh nghiệm xã hội - lịch sử có trong tài liệu, giáo trình, sách, báo nhằm phục vụ nhiệm vụ học tập, nghiên cứu và giải trí. Khi cán bộ, học viên, chiến sĩ có những ứng xử, giá trị và chuẩn mực đúng đắn, lành mạnh sẽ hình thành nên 3 yếu tố: thói quen đọc, sở thích đọc và kỹ năng đọc hiệu quả. Và ba yếu tố trên lại có mối quan hệ mật thiết và hỗ trợ lẫn nhau trong việc xây dựng văn hóa đọc. Như vậy, văn hóa đọc của các chủ thể trong xã hội nói chung, của cán bộ, học viên, chiến sĩ trong Quân đội nói riêng đã vượt lên giới hạn khái niệm đọc đơn thuần, hướng đến các giá trị thẩm mỹ, các giá trị nhân văn đích thực, hình thành vốn tri thức, kỹ năng sống và chuẩn mực đạo đức, thẩm mỹ, văn hóa tốt đẹp, góp phần phát triển nhân cách con người trong môi trường quân đội nói riêng và trong cộng đồng xã hội nói chung.

Đề cập đến văn hóa đọc, tại Tuần lễ văn hóa đọc năm 2019 tại Thư viện Quân đội, Thượng tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam khẳng định: “Những cuốn sách tốt, lành mạnh, gồm những tri thức tiến bộ của nhân loại là một phương tiện truyền bá thông tin, kiến thức, tri thức, góp phần nâng cao văn hóa đọc, giúp hình thành nên những công dân hiểu biết, trí tuệ và là nền tảng xây dựng nguồn thông tin phù hợp cho từng đơn vị quân đội”. Ông cũng nhấn mạnh: “Bằng sách báo cách mạng, nguồn thông tin chính luận, chúng ta phải trang bị cho cán bộ, chiến sĩ có quan điểm, bản lĩnh chính trị vững vàng, thế giới quan khoa học, nhân sinh quan đúng đắn, đủ sức đề kháng trước mọi tác động xấu từ bên ngoài để bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong QĐND Việt Nam”.

Thực tế, trong môi trường quân đội, sách, báo giúp cán bộ, học viên, chiến sĩ tiếp cận với thông tin, tri thức phù hợp, hữu ích với cuộc sống và phục vụ cho thực hiện nhiệm vụ của Quân đội và từng đơn vị. Cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang mang lại nhiều phương tiện tiếp cận thông tin hiện đại, sinh động như hiện nay, đang đặt ra những thách thức lớn cho sự phát triển văn hóa đọc.

Đặc biệt, trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, các thế lực thù địch đang ra sức chống phá cách mạng nước ta bằng nhiều âm mưu và thủ đoạn thâm hiểm. Trong đó có sách báo, phim ảnh, tài liệu xấu độc, trái với quan điểm, đường lối của Đảng, đang được chúng sử dụng như một vũ khí lợi hại hòng phủ định vai trò lãnh đạo của Đảng, bôi xấu chế độ  XHCN, kích động bạo lực, tuyên truyền lối sống thực dụng làm xói mòn lòng tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng để thực hiện âm mưu xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng, lật đổ chế độ của chúng ta. Vậy để đẩy mạnh phong trào đọc trong quân đội, phát huy tốt vai trò của hệ thống thư viện trong quân đội với cán bộ, chiến sĩ trong toàn quân, chúng ta phải làm gì?

Thư viện Quân đội là cơ quan đầu ngành của Hệ thống thư viện trong QĐNDVN, là cơ quan tham mưu cho Thủ trưởng TCCT về các nội dung hoạt động sách, báo trong Quân đội. Đồng thời cũng quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc Quyết định số 284/QĐ-TTg ngày 24/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về Ngày sách Việt Nam, hướng dẫn của Cục Tuyên huấn - Tổng cục Chính trị về tổ chức Ngày Sách Việt Nam 21/4 trong toàn quân; Kịp thời tổ chức các hoạt động hưởng ứng, đồng thời hướng dẫn, chỉ đạo, phối hợp với các đơn vị trong toàn quân tổ chức tốt Ngày Sách Việt Nam. Cụ thể như:

Năm 2017, Thư viện Quân đội đã tham mưu cho Thủ trưởng Tổng cục Chính trị(TCCT) tổ chức Lễ phát động Phong trào đọc sách trong Quân đội. Tại lễ phát động, Trung tướng Nguyễn Trọng Nghĩa - Phó Chủ nhiệm TCCT thay mặt TCCT đề nghị các cấp ủy, chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp và cán bộ, chiến sĩ toàn quân cần tiếp tục quán triệt cho cán bộ, chiến sĩ nhận thức sâu sắc và ý nghĩa to lớn của việc đọc sách và giá trị của sách; khơi dậy niệm đam mê đọc sách... Phấn đấu mỗi cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội nhân dân Việt Nam phải là một hạt nhân tích cực trong phong trào đọc sách, mỗi tập thể là một điển hình về văn hóa đọc, góp phần xây dựng và phát triển truyền thống văn hóa đọc trong quân đội; đáp ứng yêu cầu thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Hưởng ứng Ngày Sách Việt Nam lần thứ 5, năm 2018, Thư viện Quân đội đã tổ chức triển lãm sách với chủ đề “Xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” và giao lưu giới thiệu sách “Lê Triệu - Cuộc đời là chiến trận”. Tổ chức tặng sách cho các bạn đọc đến dự triển lãm và giao lưu tại Thư viện Quân đội. Bên cạnh đó Thư viện Quân đội còn phối hợp với các đơn vị (Quân khu 1, Quân khu 4, Quân khu 5, Quân khu 9, Học viện Hậu cần, Trường QSLQ 2) tổ chức tốt các hoạt động trưng bày, triển lãm, toạ đàm, giao lưu văn học nghệ thuật hưởng ứng Ngày sách Việt Nam lần thứ 5.

Năm 2019, hưởng ứng Ngày Sách Việt Nam lần thứ 6, Thư viện Quân đội đã phối hợp với các đơn vị: Nhà xuất bản Phụ nữ, Trường Sĩ quan Chính trị, Thư viện Công an nhân dân, Công ty TNHH MTV xuất nhập khẩu sách báo Việt Nam – Xunhasaba tổ chức Tuần lễ văn hóa đọc với nhiều hoạt động phong phú như: triển lãm sách, giao lưu tọa đàm, xếp xách nghệ thuật, tặng sách cho các bạn đọc trẻ đến tham quan triển lãm sách...Tại không gian triển lãm sách các đơn vị đã trưng bày gần 3000 cuốn sách, báo với nhiều chủ đề: Hành trang người chiến sỹ; Công an nhân dân nhớ lời Bác dặn; Công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại; Tăng cường đấu trang chống diễn biến hòa bình trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa.

Bên cạnh các hoạt động trưng bày triển lãm sách, Thư viện Quân đội còn phối hợp với các đơn vị tổ chức giao lưu tác giả, nhân chứng lịch sử “65 năm - Bản hùng ca Điện Biên”. giúp bạn đọc được gặp gỡ, giao lưu với nhà thơ, nhà biên kịch Hoàng Nhuận Cầm, PGS.Tiến sĩ Lê Thị Bích Hồng, Đại tá Anh hùng lực lượng vũ trang Đặng Đức Song;Phối hợp với Nhà xuất bản Phụ nữ tổ chức giao lưu tác giả, tác phẩm “ Bí quyết khai thác mỏ vàng trong những cuốn sách”. Khách mời là tác giả, dịch giả Nguyễn Bích Lan và Nguyễn Quốc Vương đã gợi mở những bí quyết đọc sách, lợi ích của việc đọc sách, tạo hứng thú đọc và từ đó hình thành thói quen đọc sách cho đông đảo đối tượng bạn đọc.

Thư viện Quân đội cũng phối hợp với Trung tâm sách và thiết bị thư viện tổ chức các hoạt động bổ trợ có ý nghĩa thiết thực như xếp sách nghệ thuật, giới thiệu sách mới, đố vui, tặng hơn 1000 cuốn sách cho một số bạn đọc, học sinh trường tiểu học, THCS, khu vực trên địa bàn đóng quân.

Một hoạt động rất có ý nghĩa trong Tuần lễ văn hóa đọc năm 2019, đó là: Phát động phong trào tặng sách với chủ đề “Tặng sách là trao đi tri thức” Thư viện Quân đội đã tiếp nhận gần 2000 cuốn sách từ các đơn vị, tổ chức, cá nhân như: đồng chí Thượng tướng Nguyễn Trọng Nghĩa - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Phó Chủ nhiệm TCCT Quân đội nhân dân Việt Nam trao tặng cho Thư viện Quân đội cũng như hệ thống thư viện trong toàn quân cuốn sách “Tiến bước dưới cờ Đảng quang vinh xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”; Đồng chí Vũ Dương Thúy Ngà, Vụ trưởng Vụ Thư viện/Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch; Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam; Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam; Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu sách báo Việt Nam Xunhasaba; Nhà xuất bản chính trị Quốc gia Sự thật; Nhà xuất bản Công an nhân dân; Nhà xuất bản Văn học; Nhà sách Quỳnh Dung; Công ty Cổ phần tri thức Văn hóa sách Việt Nam...

Thư viện Quân đội cũng tổ chức hướng dẫn nghiệp vụ cho các thư viện đơn vị trong việc tổ chức ngày sách Việt Nam 21/4, phối hợp với các thư viện đơn vị như Thư viện Bộ Tổng Tham mưu tổ chức triển lãm sách, báo; giao lưu, tọa đàm kỷ niệm 65 năm chiến thắng Điện Biên Phủ và hưởng ứng Ngày sách Việt Nam lần thứ 6 tại Hội trường Bộ Quốc phòng.

Hưởng ứng Ngày Sách Việt Nam lần thứ 7, năm 2020, Thư viện Quân đội đã tổ chức trưng bày sách với chủ đề “Sách - Nâng bước quân hành” với hơn 700 cuốn sách, báo, hình ảnh, tư liệu tiêu biểu thể hiện trên các nội dung: Chủ tịch Hồ Chí Minh Người cha thân yêu của Lực lượng vũ trang Việt Nam; Đọc và học tập theo tấm gương Bác Hồ vĩ đại; Đại thắng mùa Xuân năm 1975 - Trang sử hào hùng; Sách - Nâng bước quân hành; Thư viện Quân đội cũng phối hợp với Thư viện Trường Sĩ quan Lục quân 2 tổ chức trưng bày sách, công trình khoa học kỷ niệm 45 năm Ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2020) và hưởng ứng Ngày sách Việt Nam lần thứ 7tại thư viện của Nhà trường; Hướng dẫn Thư viện Bộ Tổng Tham mưu tổ chức thư viện lưu động và cuộc thi “Viết về cuốn sách tôi yêu” tại Lữ đoàn 87- Bộ Tổng Tham mưu. Thư viện Quân đội đã nghiên cứu, tìm tòi và đổi mới các hình thức tuyên truyền giới thiệu sách để phù hợp với tình hình dịch bệnh Covid-19 như: quay clip giới thiệu triển lãm sách tham gia triển lãm sách tại Triển lãm sách trực tuyến của Bộ Thông tin và truyền thông nhân ngày sách Việt Nam 21/4/2020, hay tham gia triển lãm sách trực tuyến kỷ niệm 75 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh nước CHXHCNVN, xây dựng một số clip sách nói đưa lên trang fanpage facebook của Thư viện Quân đội.

Để các đơn vị trong toàn quân có thể học tập và làm theo, Thư viện Quân đội luôn là đơn vị đi đầu trong việc tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Sách Việt Nam. Mỗi lần tổ chức Ngày hội sách và văn hóa đọc, các đơn vị đều có nhiều hình thức tổ chức khác nhau. Có thể là các tiểu đội, đại đội luân phiên nhau tới tham dự ngày hội để cán bộ, chiến sĩ tham quan, đọc sách. Sau triển lãm, các đơn vị còn tổ chức cho cán bộ, chiến sĩ viết bài thu hoạch, kể lại cuốn sách yêu thích. Do đó, Ngày hội đọc sách có hiệu ứng rất lớn, khơi gợi tinh thần yêu thích sách của mỗi cán bộ, chiến sĩ.Đặc biệt là cuộc thi viết về “Quyển sách tôi yêu” tại sư đoàn BB330/Quân khu 9 nhân ngày sách Việt Nam lần thứ 5 năm 2018; cuộc thi đã thu hút hơn 90% quân số của Sư đoàn tham gia (với số lượng 6.820 bài viết). Các bài viết, đã lựa chọn nhiều quyển sách, nhiều câu chuyện hay, hấp dẫn về các thể loại, đề tài khác nhau như: lịch sử cách mạng, lịch sử dân tộc, Quân đội; thân thế, sự nghiệp của Bác; các tấm gương anh hùng, liệt sỹ; Mẹ Việt Nam anh hùng; tình yêu quê hương, đất nước, bản sắc văn hóa con người Việt Nam; các vấn đề của xã hội, về chiến tranh và hòa bình; về văn học nghệ thuật trong và ngoài nước… Nội dung các bài viết, đã đem đến cho người đọc những cảm xúc rất chân thật, mới lạ và cuốn hút. Các bài dự thi đều có sự đầu tư về nội dung và hình thức trang trí hài hòa đẹp mắt; nội dung trình bày ngắn gọn, giàu cảm xúc; nét nổi bật của các bài viết là văn phong trong sáng, thể hiện tình cảm sâu sắc và có sức thuyết phục cao; đã cảm nhận được vị trí, vai trò, tầm quan trọng mà cuốn sách mang lại đối với việc nuôi dưỡng tâm hồn, trang bị kiến thức cho bản thân và liên hệ sát, đúng với chức trách, nhiệm vụ được giao; đặc biệt, nhiều bài viết đã thể hiện được lời kêu gọi mọi người tích cực và xây dựng thói quen đọc sách. Các hoạt động này đã và đang làm lan tỏa, khơi dậy niềm đam mê đọc sách tới cán bộ, học viên, chiến sĩ trong toàn quân.

Nhiều đơn vị trong toàn quân đã tổ chức các cuộc thi tương tự như sư đoàn BB330/Quân khu 9; Ví dụ như cuộc thi “Cuốn sách tôi yêu” của Lữ đoàn 681 (Vùng 2 Hải quân), hay cuộc thi “Viết về cuốn sách tôi yêu” của tại Lữ đoàn 87, Cục tác chiến Điện tử phối hợp với Cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu QĐND Việt Namtổ chức hưởng ứng ngày sách Việt Nam 21/4 năm 2020; cuộc thi đã thu húthàng trăm cán bộ chiến sĩ trong đơn vị tham gia với các bài thuyết trình, chia sẻ về cuốn sách mà mình yêu quý nhất. Đó có thể là một cuốn sách dạy làm người, sách văn hóa, lịch sử, sách hồi ký chiến tranh, sách về công nghệ kỹ thuật số… Các cán bộ, chiến sĩ đang công tác tại lữ đoàn cảm thấy đây là một cuộc thi đầy ý nghĩa và đã hăng hái tham gia.Lữ đoàn 681 là lữ đoàn tên lửa bờ bảo vệ quần đảo Trường Sa. Doanh trại của đơn vị đóng tại xã Tiến Thành, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận. Các cán bộ chiến sĩ ở đây đang ngày đêm sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống. Xác định duy trì văn hóa đọc rất quan trọng với cuộc sống con người, nhất là những người lính; do vậy ngoài hoạt động huấn luyện về chuyên môn kỹ thuật, Ban chỉ huy đơn vị luôn quan tâm khuyến khích cán bộ, chiến sĩ tự đọc sách để nâng cao trình độ, kiến thức, phát triển tư duy, sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách mỗi người. Cuộc thi “Cuốn sách tôi yêu” là hoạt động hiện thực hóa quan điểm đó. Các cuộc thi được phát động trong ngày sách Việt Nam 21/4 hàng năm đãgóp phần tôn vinh giá trị của sách và khơi dậy niềm đam mê đọc sách từ đó khuyến khích, thúc đẩy phong trào đọc sách, hình thành thói quen và kỹ năng đọc sách, đưa phong trào đọc sách trở thành nét đẹp văn hóa trong tuổi trẻ Lữ đoàn; góp phần nâng cao tri thức, phát triển tư duy, sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tăng cường ý thức chấp hành pháp luật, tạo môi trường thân thiện, lành mạnh để cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên thanh niên có điều kiện học tập nâng cao trình độ chính trị, quân sự, phẩm chất "Bộ đội Cụ Hồ", xây dựng môi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, phong phú trong các cơ quan, đơn vị, từ đó đưa phong trào đọc sách trở thành nét đẹp văn hóa trong môi trường quân đội.

Thông qua việc tổ chức Ngày sách Việt Nam hàng năm với các hình thức đa dạng, phong phú đã góp phần xây dựng và phát triển phong trào đọc sách trong toàn quân. Tôn vinh được giá trị của sách, khẳng định vai trò tầm quan trọng của sách trong đời sống xã hội cũng như trong việc học tập nghiên cứu của cán bộ, học viên, chiến sĩ trong quân đội góp phần nâng cao vốn tri thức, kỹ năng sống và phát triển nhân cách con người. Đồng thời quảng bá văn hoá đọc và bảo vệ quyền lợi của những người làm sách. Việc tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày sách Việt Nam tại các thư viện trong hệ thống thư viện trong quân đội đã thu hút được đông đảo cán bộ, chiến sĩ các đơn vị tham gia hưởng ứng nhằm xây dựng và phát triển phong trào đọc sách, hướng tới một xã hội học tập, một nét đẹp văn hoá trong môi trường quân đội nói riêng và trong cộng đồng nói chung.

III- Các giải pháp xây dựng phong trào đọc sách

Hiện nay, công nghệ ngày càng phát triển nhanh chóng, buộc mỗi người cũng như các lĩnh vực trong xã hội phải thay đổi để thích ứng, và ngành thư viện không phải là ngoại lệ. Để phong trào đọc sách trong quân đội ngày một phát triển mạnh mẽ và thu hút đông đảo cán bộ, học viên, chiến sĩ các đơn vị tham gia; Trách nhiệm của Thư viện Quân đội và hệ thống thư viện, phòng đọc trong toàn quân là phải nghiên cứu, đổi mới các hình thức, nội dung và phương pháp hoạt động nhằm nâng cao chất lượng phục vụ. Bên cạnh đó, để đẩy mạnh phong trào đọc trong quân đội, các thư viện đơn vị cần chú ý một số giải pháp sau:

Một là, phải thường xuyên quán triệt, nâng cao nhận thức, đề cao trách nhiệm của cấp uỷ, người chỉ huy trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Ngày sách Việt Nam.

Hai là, tăng cường sự phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các cơ quan, đơn vị phối hợp để xây dựng kế hoạch,  tạo sự đồng bộ thống nhất chặt chẽ, phù hợp với điều kiện, tình hình thực tiễn của đơn vị.

Ba là, phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng và mọi cán bộ, nhân viên, chiến sĩ trong đơn vị tích cực tổ chức quán triệt và tham gia triển khai thực hiện Ngày sách, góp phần nâng cao văn hoá đọc trong đơn vị.

Bốn là, phát huy tốt trang thiết bị công nghệ thông tin, trang Web của đơn vị trong việc tuyên truyền các hoạt động hưởng ứng Ngày sách Việt Nam 21/4.Tích cực trang bị các phương tiện, cơ sở vật chất cho các hoạt động ngày sách để phục vụ tốt nhu cầu đọc sách, tra cứu, tìm tin của bạn đọc.

Năm là, phát huy vai trò của các tổ chức quần chúng trong tổ chức hoạt động triển lãm, trưng bày, giới thiệu sách, giao lưu toạ đàm.

Sáu là,tăng cường công tác kiểm tra, sơ kết, rút kinh nghiệm; trao đổi học hỏi những nội dung, biện pháp mới, sáng tạo vận dụng vào điều kiện thực tế đơn vị để tổ chức đạt hiệu quả cao hơn.

Bên cạnh đó, các đơn vị cũng cần có cơ chế chính sách phù hợp để làm tốt việc xã hội hóa hoạt động thư viện trong hệ thống thư viện trong quân đội; huy động được các nguồn lực tài trợ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân cho các thư viện trong hệ thống.Đặc biệt cần có chính sách hỗ trợ đặc biệt cho thư viện của các đơn vị vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo như đầu tư trang thiết bị công nghệ thông tin, xây dựng thư viện điện tử kết nối trong toàn quân, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đọc, tra cứu tài liệu của cán bộ, chiến sĩ...Cùng với đó là kiện toàn đội ngũ cán bộ, nhân viên đủ về số lượng, có phẩm chất chính trị, năng lực tốt; ứng dụng công nghệ thông tin nhằm phục vụ tốt hơn bạn đọc, để giúp cho bộ đội luôn được cập nhật những tri thức mới, góp phần hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc Quyết định 284/QĐ-TTg ngày 24/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về Ngày sách Việt Nam trong toàn đơn vị; tổ chức dưới nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với thực tế đơn vị và có tính lan toả cao. Phát huy vai trò, chức năng của cơ quan trong tổ chức các hoạt động, đồng thời hướng dẫn, chỉ đạo, phối hợp với các đơn vị trong toàn quân tham gia thực hiện Ngày sách một cách nền nếp và hiệu quả. Gắn việc thực hiện Ngày sách với thực hiện Đề án “Phát triển văn hoá đọc của Chính phủ trong QĐND Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030”.

Thượng tá Nguyễn Thúy Cúc

Trưởng phòng Phục vụ Bạn đọc - Thư viện Quân đội

Danh mục tài liệu tham khảo

• Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Quyết định số 284/QĐ-TTg ngày 24/02/2014 của Thủ tướng Chính phủ về Ngày sách Việt Nam (2014 – 2018
• Báo cáo kết quả triển khai, tổ chức ngày sách Việt Nam lần thứ 5
• Báo cáo kết quả triển khai, tổ chức ngày sách Việt Nam lần thứ 6
• Báo cáo kết quả triển khai, tổ chức ngày sách Việt Nam lần thứ 7
• Tạp chí Thư viện Việt Nam số 5.- tháng 9 năm 2017
• Một số giải pháp bồi dưỡng văn hóa đọc cho thanh niên quân đội hiện nay/Lê Quý Hiệp Hòa.- Hocvienchinhtribqp.edu.vn; ngày 24/4/2019.
• Nâng cao văn hóa đọc cho bộ đội/Võ Đông.- Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam; số ngày 21/4/2020.
• Văn hóa đọc với thanh niên hiện nay/Nguyễn Thúy Cúc.- Thuvienquanđoi.vn; ngày 10/4/2020.

Nguồn: Kỷ yếu Hội thảo: Văn hóa đọc với việc hình thành vốn tri thức, kỹ năng sống và phát triển nhân cách con người/Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch.- H., 2020.-122tr; 30cm.